Cá bống sông Đà, một món ăn dân dã từng gắn liền với bữa cơm đạm bạc của người dân địa phương, nay đã trở thành đặc sản được ưa chuộng tại các thành phố lớn. Với mức giá bán dao động từ 120.000 đến 200.000 đồng/kg, cá bống sông Đà đang là một trong những đặc sản được săn đón trên thị trường.

Loại cá này xuất hiện nhiều và ngon nhất vào khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 8 hàng năm. Do đó, người dân địa phương thường tranh thủ đi bắt và bán cho thương lái hoặc gửi đi các tỉnh thành khác để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Cá bống có nhiều loại, trong đó nổi bật nhất là cá bống cát với thân tròn, da màu vàng nhạt, kích thước chỉ chừng ngón tay út.

Quá trình chế biến cá bống cũng khá đơn giản. Sau khi bắt được, cá được làm sạch sẽ và cấp đông, người mua chỉ cần rửa qua là có thể sử dụng được. Cá bống sông Đà có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, phổ biến nhất là cá bống kho tiêu, cá bống kho tộ, cá bống chiên giòn và cá bống chiên nước mắm. Ngoài ra, còn có các món ăn khác như cá bống kho nghệ, cá bống kho gừng, cá bống kho riềng, cá bống kho tương, cá bống chiên lá lốt, cá bống chiên tỏi ớt.

Sự biến đổi của cá bống sông Đà từ một món ăn dân dã thành đặc sản cao cấp đã mang lại nhiều cơ hội kinh tế cho người dân địa phương. Đồng thời, cũng giúp cho người dân thành phố có thể thưởng thức được những món ăn ngon và đa dạng hơn. Việc xuất hiện của cá bống sông Đà trên thị trường đã mở ra một hướng đi mới cho người dân địa phương trong việc phát triển kinh tế dựa trên các sản phẩm đặc sản sẵn có.

Nếu bạn quan tâm đến các sản phẩm đặc sản khác, bạn có thể tham khảo thêm thông tin tại các trang web chuyên về ẩm thực và du lịch, chẳng hạn như Google Tìm kiếm Ẩm thực Việt Nam để khám phá thêm về các món ăn và sản phẩm đặc sản địa phương khác.

Ngành trái cây Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn trong việc nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Với sự hiện diện tại hơn 100 quốc gia, phần lớn trái cây Việt vẫn được xuất khẩu dưới dạng thô, dẫn đến giá trị gia tăng thấp và dễ bị ảnh hưởng bởi các rào cản kỹ thuật quốc tế. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang chuyển dịch sang hướng minh bạch, bền vững và có tiêu chuẩn cao, ngành trái cây Việt buộc phải tái định vị và chuyển đổi toàn diện hệ sinh thái sản xuất.

Thách thức từ tư duy giá trị

Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm cung ứng trái cây cho thế giới với hơn 1,3 triệu ha cây ăn quả và tổng sản lượng khoảng 15 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, thực trạng là phần lớn sản phẩm vẫn được xuất khẩu dưới dạng thô, phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống như Trung Quốc, trong khi giá trị gia tăng còn thấp. Điểm yếu không nằm ở việc thiếu tài nguyên, mà ở cách tổ chức sản xuất và mô hình phát triển chưa tương thích với yêu cầu của chuỗi giá trị toàn cầu. Việt Nam vẫn ưu tiên sản lượng hơn chất lượng, mở rộng diện tích thay vì tối ưu hóa hiệu quả, chú trọng tiêu thụ tức thời thay vì đầu tư vào chế biến và thương hiệu.

Chuyển đổi từ phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, tập trung vào chất lượng, chế biến, truy xuất và thương hiệu được xem là hướng đi bắt buộc nếu Việt Nam muốn nâng cao năng lực cạnh tranh và tiếp cận ổn định các thị trường có yêu cầu kỹ thuật cao như EU, Mỹ và Nhật Bản. Lấy ví dụ từ chuối, mặt hàng xuất khẩu chủ lực với sản lượng hơn 3 triệu tấn/năm, nhưng giá trị sản xuất hiện chỉ đạt khoảng 2.400 USD/ha. Để tạo được đột phá thật sự, cần tổ chức lại sản xuất theo hướng quy mô lớn, công nghệ cao và kiểm soát chất lượng chặt chẽ.

Ngược lại, chanh leo cho thấy mô hình phát triển hiệu quả hơn. Với sản phẩm chế biến, chanh leo Việt Nam đã đạt giá trị xuất khẩu 300 triệu USD và có thể chạm mốc 1 tỷ USD nếu thị trường Trung Quốc mở cửa hoàn toàn.

Kiến trúc lại chuỗi giá trị

Định vị lại trái cây Việt không thể là một khẩu hiệu đơn lẻ. Đó là quá trình tái cấu trúc sâu, từ quy hoạch vùng trồng, chọn tạo giống, nâng cấp công nghệ, kiểm soát chất lượng đến chuẩn hóa chuỗi cung ứng. Ba nguyên tắc cơ bản cần xác lập: truy xuất – tiêu chuẩn – liên kết.

Về truy xuất và tiêu chuẩn hóa, đây là điều kiện tiên quyết để giữ và mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là châu Âu và Mỹ. Nếu không làm tốt truy xuất nguồn gốc, sẽ không có mã số vùng trồng, không thể vào chuỗi bán lẻ cao cấp. Một yếu tố nền tảng khác là giống cây trồng. Người dân cần được hỗ trợ để trồng giống tốt, có chất lượng đồng đều. Bản đồ số vùng trồng, kiểm định giống và quy hoạch chuyên canh là điều bắt buộc.

Bên cạnh đó, hiện đại hóa chế biến cũng là yếu tố quan trọng. Cần có chính sách cởi trói đất công, cho thuê dài hạn hoặc đấu giá minh bạch để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hơi.

Tái định vị trái cây Việt không đơn thuần là đổi nhãn, cải tiến bao bì hay mở rộng thị trường. Đó là một quá trình chuyển đổi sâu rộng, từ quản trị sản xuất đến kiến tạo thương hiệu quốc gia. Sự thay đổi này đòi hỏi một “kiến trúc mới” của ngành hàng trái cây, trong đó Nhà nước đóng vai trò thiết kế thể chế, doanh nghiệp là đầu tàu công nghệ và thị trường, còn người nông dân là chủ thể sản xuất hiện đại, chuyên nghiệp.