Thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi kép quan trọng, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Trong giai đoạn này, công nghệ số như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (Blockchain) đang hòa nhập với sinh thái học để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Theo GS. Yves Wautelet, chuyên gia đến từ Đại học KU Leuven (Bỉ), mục tiêu của chuyển đổi kép là tận dụng tối đa sự kết hợp này để tạo ra giá trị lớn hơn, cả về kinh tế, xã hội lẫn môi trường.

GS. Yves Wautelet đã nêu ví dụ về mô hình Circulise, một sự kết hợp giữa mô hình quản lý, kinh tế và công nghệ để mang lại giá trị bền vững và tuần hoàn. Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo, chuyên tái trồng rừng và cải thiện sinh kế người dân địa phương, là một trong những ví dụ điển hình. Dự án này tích hợp công nghệ IoT và bản sao số (digital twins) để giám sát, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, xây dựng lòng tin các bên liên quan. Kết quả là khoảng 6 triệu cây được trồng, cộng đồng địa phương tham gia với vai trò ‘người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên’ (resource prosumers).

Mô hình kinh tế tuần hoàn xoay quanh việc giảm thiểu chất thải, tận dụng tối đa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng, trong một nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng được nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó trong nền kinh tế lâu nhất có thể. Điều này có thể đạt được thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số và sự chuyển dịch từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ.

Trên thế giới, đã có các dự án khác cho thấy công nghệ mới đang là trợ thủ đắc lực để thúc đẩy nhanh tiến trình và hiệu quả của kinh tế tuần hoàn. EY đang hợp tác với nhiều công ty triển khai công cụ AI phân tích chuỗi cung ứng, giúp giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm lượng phát thải carbon và dự báo nhu cầu nhằm hạn chế sản xuất dư thừa và tồn kho. Plastic Bank (Canada) ứng dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành ‘tiền tệ’, cho phép người dân đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ thiết yếu khác.

Hiện khoảng 27% các quốc gia đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30). Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào tình trạng suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

GS. Yves Wautelet cho biết sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu của xã hội cần được thể hiện một cách rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.

Nghề làm quạt truyền thống tại làng Chàng Sơn, Thạch Thất, Hà Nội, đã trở thành biểu tượng của sự bền bỉ và tinh xảo trong văn hóa thủ công Việt Nam. Với lịch sử tồn tại hàng trăm năm, những chiếc quạt không chỉ phục vụ mục đích làm mát đơn thuần mà còn đại diện cho trình độ kỹ thuật và tâm huyết của những nghệ nhân làng nghề. Tại một xưởng thủ công gia đình, nằm sâu trong con ngõ nhỏ của làng Chàng Sơn, những chiếc quạt được tạo ra không chỉ bằng đôi tay khéo léo mà còn với sự hỗ trợ của máy móc hiện đại.

Nghệ nhân Nguyễn Quang Hồng, người đã được gia đình truyền lại nghề làm quạt giấy từ 50 năm trước, chia sẻ về quy trình làm ra một chiếc quạt. Từ việc cắt, ngâm tre, chẻ nan, dán nan, đến gập quạt, mỗi bước đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn cao độ. Tuy nhiên, trước đây, việc sản xuất quạt chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công truyền thống, điều này đã gây ra một số hạn chế về thiết kế và sự đa dạng của sản phẩm.

Nhận thấy xu hướng mới trong việc tích hợp công nghệ vào sản xuất thủ công, nghệ nhân Hồng đã quyết định đầu tư vào máy móc hiện đại như máy in kỹ thuật số, máy cắt laser. Sự hỗ trợ của công nghệ đã giúp tạo ra những chiếc quạt không chỉ tinh xảo mà còn đa dạng về mẫu mã và thiết kế. Quạt không còn chỉ là dụng cụ làm mát mà còn trở thành vật trang trí và quà lưu niệm.

Sự phát triển của mạng xã hội đã đóng một vai trò quan trọng trong việc quảng bá nghề làm quạt truyền thống. Nghệ nhân Hồng và các thành viên trong gia đình đã tích cực sử dụng các nền tảng mạng xã hội để giới thiệu sản phẩm và chia sẻ câu chuyện về làng nghề. Đặc biệt, con trai út của nghệ nhân Hồng, Long, người vừa tốt nghiệp đại học chuyên ngành kinh tế, đã quyết định trở về làng nghề để kế thừa và phát triển nghề làm quạt truyền thống của gia đình.

Cùng với hai người bạn cùng quê, Long đã thành lập một trang TikTok chuyên quảng bá sản phẩm truyền thống và chia sẻ những câu chuyện về làng nghề. Trang mạng xã hội không chỉ giúp họ giới thiệu sản phẩm mà còn tạo ra một cầu nối để đẩy mạnh làn sóng tìm hiểu và yêu thích văn hóa Việt Nam.

Hiệu quả của trang mạng xã hội đã giúp xưởng quạt của Long thu hút thêm nhiều khách hàng mới. Những chiếc quạt của xưởng không chỉ được đặt hàng trong nước mà còn xuất hiện tại đảo Hawaii, Hoa Kỳ. Long hy vọng rằng, với sự hỗ trợ của công nghệ và mạng xã hội, nghề làm quạt truyền thống sẽ tiếp tục được giữ gìn và phát triển, giúp gió quạt Chàng Sơn lan tỏa rộng rãi và bay xa hơn nữa trên thế giới.

nghệ nhân Hồng và gia đình đang tiếp tục kế thừa, đổi mới và sáng tạo trong nghề làm quạt truyền thống, để những sản phẩm thủ công tinh xảo này không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc tế, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam đến với thế giới.

Xem chi tiết tại nguồn…..