Đẩy mạnh đầu tư công đang trở thành một trong những lực đẩy quan trọng để đạt được các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Chính phủ đã đặt mục tiêu giải ngân lên tới cả triệu tỷ đồng cho các dự án đầu tư công trong năm 2025. Tuy nhiên, tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công kéo dài tại nhiều dự án trọng điểm đã khiến các địa phương phải đưa ra các biện pháp mạnh mẽ để đẩy nhanh tiến độ.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau đã yêu cầu các chủ đầu tư phải giải ngân đạt 80% kế hoạch vốn trước cuối năm 2025, nếu không sẽ bị xem xét kỷ luật. Tương tự, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân TP.HCM cũng giao chỉ tiêu đảm bảo giải ngân 30% vốn đầu tư công trở lên vào cuối quý II. Những nỗ lực này đã góp phần giúp giải ngân đầu tư công tăng ấn tượng 40% trong nửa đầu năm nay.

Sự cải thiện trong thủ tục hành chính là một trong những nguyên nhân quan trọng giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án. Không chỉ các dự án cấp tỉnh, các dự án quy mô quốc gia như sân bay Long Thành, đường vành đai Hà Nội và TP.HCM, tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng cũng được đẩy nhanh tiến độ, với thời gian khởi công và hoàn thành được rút ngắn tới 3 năm.

Quốc hội đã thông qua các biện pháp cho phép chính quyền địa phương phê duyệt các dự án quy mô lớn, giúp bộ máy hành chính cả ở trung ương lẫn địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt. Đồng thời, quy trình phê duyệt cho các dự án công đang được tinh giản và Chính phủ đang tích cực thúc đẩy mô hình đối tác công – tư.

Việc sáp nhập 63 Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh thành 20 Kho bạc Nhà nước cấp khu vực cũng giúp giảm đầu mối của hệ thống Kho bạc với doanh nghiệp, rút ngắn thời gian giải ngân xuống còn 1-3 ngày.

Kế hoạch đầu tư công năm 2025 dự kiến ở mức hơn 790.000 tỷ đồng, với mục tiêu giải ngân lên tới 825.900 tỷ đồng, tăng 21% so với kế hoạch năm 2024. Để đạt mức tăng trưởng 8% trở lên, 6 tháng cuối năm, cần tăng trưởng 8,4-8,5%, một mức tăng trưởng cao trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều thách thức.

Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để duy trì đà giải ngân mạnh mẽ cho đầu tư hạ tầng. Tuy nhiên, để có nguồn lực cho đầu tư công, Chính phủ có thể phải tăng cường vay nợ, và việc vay nợ có thể làm tăng lãi suất thị trường, khiến doanh nghiệp khó tiếp cận vốn hơn. Do đó, việc quản lý vốn vay hiệu quả để tránh tạo gánh nặng lên ngân sách nhà nước là rất quan trọng.

Việc đẩy mạnh đầu tư công của Chính phủ tạo ra cơ hội vàng cho khối tư nhân, không chỉ thông qua việc trực tiếp tham gia dự án mà còn gián tiếp hưởng lợi từ sự phát triển chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, cơ hội đầu tư vào các cổ phiếu niêm yết liên quan đến đầu tư công vẫn còn hạn chế, và các doanh nghiệp hạ tầng niêm yết thường gặp hạn chế về quản trị doanh nghiệp và năng lực tài chính.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để đầu tư công thực sự trở thành động lực phát triển, cần có một hệ thống toàn diện bao gồm pháp luật, thể chế, quy trình, công cụ quản lý và năng lực thực thi. Các nước phát triển thường có hệ thống trách nhiệm cá nhân rất cao, gắn liền với hiệu quả công việc và kết quả dự án.

Trong 6 tháng cuối năm 2025, kỳ vọng giải ngân vốn đầu tư công sẽ được đẩy mạnh, góp phần tăng trưởng kinh tế nhờ vào việc phân cấp, phân quyền gắn với yêu cầu rõ ràng về trách nhiệm và kết quả. Theo báo cáo, trong 6 tháng đầu năm, giải ngân vốn đầu tư công đạt hơn 268.100 tỷ đồng, đạt 32,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024.

Vốn đầu tư công đã được tập trung vào những dự án trọng điểm quốc gia, nhất là các tuyến cao tốc và hệ thống giao thông liên vùng. Chính phủ đã ban hành nhiều chỉ thị, công điện và trực tiếp kiểm tra hiện trường để tháo gỡ điểm nghẽn trong giải ngân vốn đầu tư công. Việc phân cấp, phân quyền đã tạo điều kiện thuận lợi để các bộ, ngành, địa phương chủ động hơn trong công tác quản lý, trong đó có công tác giải ngân vốn đầu tư công.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vướng mắc, khó khăn cần được tháo gỡ để đạt được mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2025. Để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, việc phân cấp cho chính quyền cấp tỉnh và cấp xã theo nguyên tắc địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm đã phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương các cấp.

Giải ngân vốn đầu tư công đã trở thành thước đo quan trọng nhất phản ánh năng lực thực thi chính sách của các bộ ngành, địa phương. Trong bối cảnh phân cấp, phân quyền, đòi hỏi các cấp chính quyền tỉnh, xã phải thực sự nhập cuộc với tinh thần trách nhiệm cao, quyết liệt, kịp thời tháo gỡ những điểm nghẽn.

Năm 2025 là năm bản lề của kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021-2025. Vì thế, giải ngân vốn đầu tư công nhanh, hiệu quả, thúc đẩy tăng trưởng đạt mục tiêu 8% không chỉ là nhiệm vụ trước mắt, mà còn là yếu tố then chốt để tạo bứt phá trong năm cuối của kế hoạch, góp phần hoàn thành các mục tiêu đã đặt ra.

Như vậy, để đạt được mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2025, các cấp chính quyền cần tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát. Đồng thời, cần có các giải pháp cụ thể để tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn và phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương các cấp.

Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1 từ năm 2021-2025 (Chương trình 1719) đã được triển khai với mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội và thu hẹp khoảng cách về mức sống giữa vùng đồng bào DTTS&MN và cả nước.

Theo Ban chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng và Ban chỉ đạo đã tích cực chỉ đạo các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Nhờ đó, kết quả giải ngân đã có sự cải thiện rõ rệt. Năm ngoái, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách Trung ương đạt 83% kế hoạch, cao hơn nhiều so với năm 2022 chỉ đạt 25,6%.

Trong giai đoạn 2022-2025, tổng vốn ngân sách Trung ương giao thực hiện Chương trình 1719 là khoảng 89,7 nghìn tỷ đồng, bao gồm 49,1 nghìn tỷ vốn đầu tư phát triển và gần 40,6 nghìn tỷ vốn sự nghiệp. Tính đến nay, kết quả giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã phân bổ thực hiện chương trình giai đoạn 2022-2024 đạt xấp xỉ 48 nghìn tỷ, tương đương 72,6% kế hoạch.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, vẫn còn một số vướng mắc và khó khăn trong triển khai chương trình. Cụ thể, đối tượng thụ hưởng một số chính sách hỗ trợ đầu tư từ Chương trình 1719 có xu hướng thu hẹp so với nhu cầu vốn của giai đoạn 2021-2025. Quy định áp dụng các tiêu chí số hộ nghèo, hộ cận nghèo, tỷ lệ hộ nghèo, xã đặc biệt khó khăn… được xác định từ năm 2020, 2021 để áp dụng phân bổ vốn cho cả giai đoạn 2022-2025 đã không còn phù hợp với nhu cầu vốn thực tế.

Ngoài ra, còn nhiều vướng mắc liên quan tới quy định đối tượng thuộc các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới không tiếp tục được hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Mức hỗ trợ thực hiện một số nội dung còn thấp, chưa thu hút, khuyến khích các đối tượng tham gia. Công tác chuẩn bị đầu tư của một số địa phương còn bất cập, chưa sát thực tế, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn.

Nhìn chung, Chương trình 1719 đã đạt được một số kết quả tích cực trong việc giải ngân vốn đầu tư công, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để đảm bảo mục tiêu của chương trình. Để khắc phục những khó khăn này, cần có sự điều chỉnh và cải thiện trong quá trình triển khai chương trình, nhằm đảm bảo hiệu quả và tác động tích cực đến vùng đồng bào DTTS&MN.