Luật An toàn thực phẩm hiện hành đã được triển khai hơn 12 năm, nhưng đã bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phát triển đa dạng, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với người tiêu dùng. Theo Bộ Y tế, một số quy định trong luật hiện hành còn thiếu tính đồng bộ, nhiều nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, chưa theo kịp sự phát triển của ngành thực phẩm và xu hướng hội nhập quốc tế.

Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm vẫn tồn tại sự chồng chéo, chưa thống nhất, dẫn đến việc giám sát, kiểm tra chất lượng thực phẩm, đặc biệt là nhóm thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ sung còn nhiều lỗ hổng. Công tác hậu kiểm sau khi cơ sở tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm chưa thực sự hiệu quả, trong khi tình trạng thực phẩm kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái vẫn diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong xã hội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân.

Hiện tại, vẫn còn thiếu cơ chế thu hồi giấy chứng nhận hoặc tạm dừng cung cấp dịch vụ công đối với các cơ sở vi phạm. Việc phân định trách nhiệm giữa cơ sở sản xuất và đơn vị đứng tên công bố sản phẩm chưa rõ ràng, dễ gây khó khăn trong xử lý vi phạm. Trước yêu cầu cấp thiết, Bộ Y tế đã tổng kết toàn diện việc thực hiện Luật An toàn thực phẩm, chỉ ra bất cập và xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi.

Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) gồm 11 chương, 51 điều, đề cập đầy đủ các nội dung như quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân trong bảo đảm an toàn thực phẩm; điều kiện sản xuất, kinh doanh; hoạt động nhập khẩu, xuất khẩu; quảng cáo, ghi nhãn; kiểm nghiệm, đánh giá nguy cơ và quản lý rủi ro; thông tin truyền thông và vai trò quản lý nhà nước.

Để hoàn thiện dự thảo luật một cách chặt chẽ và bài bản, Bộ Y tế đã yêu cầu các bộ, ngành trung ương tiếp tục đóng góp ý kiến, đồng thời chỉ đạo sở y tế các tỉnh, thành phố nhanh chóng tham mưu cho UBND cấp tỉnh có văn bản góp ý gửi về Bộ Y tế để kịp tổng hợp, trình Chính phủ và Quốc hội đúng tiến độ. Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025.

Trong quá trình hoàn thiện, một trong những nội dung trọng tâm được chú ý là làm rõ đầu mối quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền rõ ràng, tăng cường hậu kiểm, kiểm soát chất lượng lưu thông và áp dụng công nghệ thông tin trong truy xuất nguồn gốc, quản lý dữ liệu, đánh giá nguy cơ và cảnh báo rủi ro. Dự thảo cũng đề xuất tăng cường mức xử phạt hành chính, quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thực phẩm qua mạng, xác định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong quá trình tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, nhiều ý kiến cho rằng cần có hướng dẫn chi tiết, phân loại rõ ràng các hành vi vi phạm để áp dụng mức phạt phù hợp. Những hành vi ít nghiêm trọng không nên bị xử phạt ở mức quá cao nhằm tránh gây áp lực không cần thiết cho các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, hàng quán vỉa hè. Thay vào đó, cần chú trọng đến các hình thức hỗ trợ, hướng dẫn chuyển đổi, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ quy định pháp luật.

Cùng với đó, việc huy động cộng đồng tham gia giám sát an toàn thực phẩm cũng được xem là giải pháp quan trọng. Các cơ chế như đường dây nóng, tiếp nhận phản ánh từ người dân, khen thưởng người tố giác vi phạm sẽ giúp nâng cao hiệu quả giám sát xã hội và thúc đẩy tính minh bạch trong quản lý thực phẩm.

Quảng cáo thực phẩm chức năng trên mạng xã hội trong thời gian qua đã trở thành một vấn đề đáng báo động. Việc xuất hiện dày đặc các hình ảnh bác sĩ, áo blouse trắng trong các đoạn clip quảng cáo sản phẩm đã làm dấy lên những lo ngại về tính xác thực và độ tin cậy của thông tin quảng cáo. Tuy nhiên, với sự ra đời của Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) mà Chính phủ đang lấy ý kiến, có thể nói thời kỳ mập mờ này sẽ khép lại.

Dự thảo luật này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc quản lý quảng cáo thực phẩm, đặc biệt là trên môi trường số – nơi đã trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho những nội dung quảng cáo đánh vào niềm tin và tâm lý lo sợ bệnh tật của người tiêu dùng. Bằng cách siết chặt các quy định về quảng cáo, dự thảo luật không chỉ nhằm bảo vệ người tiêu dùng mà còn góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng cho các doanh nghiệp.

Theo đó, những quy định cụ thể về việc quảng cáo thực phẩm chức năng sẽ được thể rõ ràng hơn, yêu cầu các sản phẩm phải được kiểm định và chứng nhận an toàn trước khi được phép quảng cáo. Cùng với đó, việc sử dụng hình ảnh bác sĩ và nhân viên y tế trong các quảng cáo cũng sẽ được quản lý chặt chẽ hơn, tránh tình trạng lạm dụng và xuyên tạc thông tin.

Nhìn chung, việc Dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) được ban hành và có hiệu lực hy vọng sẽ chấm dứt tình trạng quảng cáo thiếu trung thực, thổi phồng công dụng của thực phẩm chức năng. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng có cái nhìn đúng đắn hơn về các sản phẩm thực phẩm chức năng mà còn góp phần nâng cao uy tín của ngành sản xuất và kinh doanh thực phẩm chức năng nói chung.

Chúng ta hy vọng rằng, với những nỗ lực từ phía cơ quan quản lý và các doanh nghiệp, môi trường quảng cáo trên mạng xã hội sẽ trở nên trong sạch và đáng tin cậy hơn, giúp người tiêu dùng có thể đưa ra những quyết định mua sắm thông minh và an toàn.

Bộ Y tế đang lấy ý kiến để hoàn thiện Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi), với mục tiêu giải quyết các hạn chế và vướng mắc phát sinh sau hơn 15 năm thực thi luật hiện hành. Luật An toàn thực phẩm năm 2010 đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng cũng bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc và bất cập cần được giải quyết.

Một trong những vấn đề bất cập là sự thiếu đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật, cũng như tính khả thi trên thực tiễn của một số quy định. Hệ thống quản lý hiện tại chưa kiểm soát hiệu quả chất lượng sản phẩm thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng trong quá trình sản xuất và lưu thông trên thị trường. Hơn nữa, cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý về an toàn thực phẩm trên toàn quốc chưa được sắp xếp tinh gọn, thống nhất và chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao.

Công tác hậu kiểm, kiểm tra và giám sát sau khi thực phẩm tự công bố và đăng ký bản công bố còn chưa thường xuyên. Tình trạng thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng vẫn diễn ra phổ biến, gây ra sự bức xúc trong dư luận. Những vấn đề này cho thấy việc sửa đổi Luật An toàn thực phẩm là rất cần thiết để nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn và chất lượng sản phẩm thực phẩm.

Trong dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi), một số hành vi nghiêm cấm mới được đề xuất khi thực hiện quảng cáo và kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử. Cụ thể, các hành vi quảng cáo thực phẩm sai sự thật, gây nhầm lẫn đối với người tiêu dùng; sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, danh nghĩa của các đơn vị, cơ sở y tế, nhân viên y tế, ý kiến của người bệnh, lời nói, bài viết của nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm sẽ bị nghiêm cấm.

Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung mức tiền phạt cụ thể đối với hành vi vi phạm hành chính. Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm sẽ phải đối mặt với các biện pháp xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm. Nếu gây thiệt hại, họ phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.

Mức phạt tiền đối với vi phạm hành chính sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính. Mức phạt tiền tối đa là 200 triệu đồng đối với cá nhân và 400 triệu đồng đối với tổ chức. Tuy nhiên, nếu áp dụng mức phạt cao nhất theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính mà vẫn còn thấp hơn 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm, thì mức phạt được áp dụng không quá 7 lần giá trị thực phẩm vi phạm.

Việc xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) có ý nghĩa quan trọng nhằm giải quyết kịp thời các hạn chế, vướng mắc và bất cập trong các quy định hiện hành. Luật sửa đổi sẽ giúp xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý và doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thực phẩm, từ đó nâng cao hiệu quả bảo đảm an toàn và chất lượng sản phẩm thực phẩm cho người tiêu dùng.