Một nghiên cứu toàn diện gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và các dạng dementia khác. Với khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới hiện đang mắc bệnh này, và dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050, việc tìm hiểu mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và bệnh dementia trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu, sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia. Những người tham gia này đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm. Kết quả cho thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia.

Các chất ô nhiễm được xác định bao gồm PM2.5, khí nitơ dioxide và khói. PM2.5 có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi, trong khi khí nitơ dioxide phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch. Khói có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ. Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%. Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia là bệnh Alzheimer, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng. Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’.

Bà cũng nói rằng giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải. Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.

Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.

Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’. Bà cũng nói rằng ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng.

Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Hà Nội đã thức dậy vào sáng ngày 29/7 với một lớp sương mù dày đặc phủ kín toàn thành phố, biến khung cảnh thường ngày trở nên mờ ảo và huyền bí. Hiện tượng thời tiết này không chỉ tạo nên một bức tranh thiên nhiên độc đáo mà còn gây ra nhiều bất tiện cho hoạt động giao thông và sinh hoạt hàng ngày của người dân. Tầm nhìn bị hạn chế đáng kể, đòi hỏi người dân phải thận trọng hơn khi tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời.

Đáng chú ý, bên cạnh tình cảnh sương mù che lấp, Hà Nội hiện đang phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng khác: tình trạng ô nhiễm không khí. Theo các số liệu cập nhật mới nhất, Hà Nội đã lên đứng thứ 2 thế giới về chỉ số ô nhiễm không khí vào thời điểm này. Điều này đặt ra những thách thức lớn cho chính quyền và người dân trong việc cải thiện chất lượng môi trường sống.

Ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của người dân mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và môi trường sinh thái của thành phố. Chính quyền Hà Nội đang phải đối mặt với áp lực lớn trong việc tìm kiếm giải pháp hiệu quả để giảm thiểu ô nhiễm, bao gồm cả việc kiểm soát nguồn thải, tăng cường sử dụng năng lượng sạch, và triển khai các công nghệ giảm phát thải.

Trước tình hình này, người dân Hà Nội cũng được khuyến cáo nên nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm, và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Sương mù và ô nhiễm không khí đã trở thành những thách thức kép mà Hà Nội cần vượt qua để trở thành một thành phố xanh, sạch và đáng sống hơn.

Để có thêm thông tin về tình trạng thời tiết và môi trường tại Hà Nội và các biện pháp cải thiện ô nhiễm không khí, vui lòng truy cập: https://www.hanoi.gov.vn/ và https://www.vietnam.gov.vn/ .

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc đang là một vấn đe xuất hiện trong thời gian gần đây và gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Dựa trên số liệu từ ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir, Hà Nội đã được ghi nhận là thành phố ô nhiễm nhất thế giới, với chỉ số chất lượng môi trường không khí ở ngưỡng cao, từ đó có thể gây ra những ảnh hưởng xấu và nguy hiểm đến sức khỏe của con người.

PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An, nguyên Trưởng khoa Tai Mũi Họng Nhi, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, hiện là Giám đốc chuyên môn Bệnh viện đa khoa An Việt, đã lên tiếng cảnh báo về những tác động có hại của tình trạng ô nhiễm không khí. Không chỉ dừng lại ở ảnh hưởng đến phổi và hệ hô hấp, ô nhiễm không khí còn tiềm ẩn nguy cơ gây tổn hại đến nhiều cơ quan khác của cơ thể. Điều này đặc biệt đáng lo ngại trong điều kiện thời tiết nắng nóng cực đoan như hiện nay.

Một số nhóm người được xác định là dễ bị ảnh hưởng từ ô nhiễm không khí. Những nhóm này bao gồm người cao tuổi, phụ nữ có thai, trẻ em, và những người có hệ miễn dịch hoặc sức đề kháng yếu. Để chủ động phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An khuyến cáo mọi người nên tăng cường các biện pháp bảo vệ sức khỏe. Một trong những biện pháp đơn giản và hiệu quả là đeo khẩu trang khi ra đường, nhưng điều quan trọng là phải chọn đúng loại khẩu trang phù hợp để đảm bảo hiệu quả.

Ngoài việc đeo khẩu trang, PGS-TS Nguyễn Thị Hoài An cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì một chế độ dinh dưỡng tốt. Việc tăng cường sức đề kháng cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa và tiêu diệt các tác nhân gây hại, đặc biệt là các vi khuẩn có thể gây bệnh. Bên cạnh đó, trong điều kiện ô nhiễm không khí nghiêm trọng như hiện nay, việc thăm khám sức khỏe định kỳ là một bước đi quan trọng để kịp thời phát hiện và xử lý các dấu hiệu bất thường.

Cùng với các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cá nhân, việc thực hiện các hành động thiết thực để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí cũng cần được quan tâm. Đây có thể bao gồm các biện pháp nhỏ như đóng kín cửa nhà, sử dụng máy lọc không khí, và thường xuyên rửa mũi họng bằng nước muối sinh lý. Những hành động này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của từng cá nhân mà còn góp phần giảm bớt gánh nặng ô nhiễm cho môi trường xung quanh.

Trước tình hình ô nhiễm không khí hiện nay, ý thức và sự chủ động của mỗi người trong việc bảo vệ sức khỏe của mình và gia đình là vô cùng quan trọng. Mọi người cần nâng cao cảnh giác và tích cực thực hiện các biện pháp phòng ngừa, cũng như phối hợp với các cơ quan chức năng để cùng nhau giải quyết và khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí đang diễn ra.

Các nhà khoa học đang phát cảnh báo rằng nỗ lực toàn cầu nhằm cắt giảm ô nhiễm không khí có thể đang vô tình đẩy nhanh quá trình nóng lên toàn cầu, mặc dù điều này mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cộng đồng. Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, việc giảm thiểu ô nhiễm không khí ở Đông Á, đặc biệt là tại Trung Quốc, đã làm mất đi hiệu ứng làm mát do bụi bẩn trong không khí gây ra.

Những hạt bụi trong không khí trước đây có tác dụng như một tấm chắn, phản xạ một phần ánh sáng mặt trời và hạn chế sự hấp thụ nhiệt tại bề mặt Trái Đất. Khi các quốc gia thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để giảm khí thải như SO₂, “tấm chắn” này đã biến mất. Điều này có nghĩa là mặc dù chất lượng không khí đã được cải thiện đáng kể, nhưng đồng thời cũng làm tăng tốc độ nóng lên toàn cầu.

Các nhà khoa học khẳng định rằng việc cải thiện chất lượng không khí là điều không thể tranh cãi vì lợi ích sức khỏe. Việc giảm ô nhiễm không khí đã giúp giảm thiểu các vấn đề sức khỏe liên quan đến hô hấp và tim mạch, đồng thời cũng giúp giảm tỷ lệ tử vong sớm. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nếu không có hành động quyết liệt để giảm khí nhà kính như CO₂ và methane, nhân loại sẽ phải đối mặt với những hệ quả nghiêm trọng hơn.

Giáo sư Robert Allen, một chuyên gia hàng đầu về biến đổi khí hậu, cho biết: “Chúng ta đã tháo tấm rèm che nắng, giờ phải chống lại ánh nắng đó bằng cách giảm các nguồn nhiệt – tức là khí nhà kính.” Ông cũng nhấn mạnh rằng việc giảm khí nhà kính là điều cần thiết để hạn chế tốc độ nóng lên toàn cầu.

Một số giải pháp được đề xuất bao gồm trồng cây, thu giữ carbon, và chuyển đổi năng lượng từ nhiên liệu hóa thạch sang nguồn tái tạo. Các giải pháp này được đánh giá là con đường đúng đắn, dù có thể chậm hơn nhưng chắc chắn hơn. Giáo sư Allen cũng cho biết rằng việc kết hợp các giải pháp này sẽ giúp giảm thiểu tốc độ nóng lên toàn cầu.

Bài học từ Đông Á cho thấy chính sách môi trường cần đi đôi với hành động chống biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa hướng, từ cải thiện chất lượng không khí đến giảm khí thải và nâng cao nhận thức cộng đồng. Chỉ khi có sự kết hợp giữa các giải pháp này, chúng ta mới có thể giảm thiểu tốc độ nóng lên toàn cầu và bảo vệ môi trường cho tương lai.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, đặc biệt là đối với trẻ em dưới 5 tuổi. Theo các số liệu thống kê, hơn 100 trẻ em trong độ tuổi này tử vong mỗi ngày do ô nhiễm không khí. Tình hình này đã thúc đẩy Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) triển khai một dự án mới, sử dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) để bảo vệ sức khỏe của học sinh tại các trường học.

Dự án này nhắm vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, nhóm dễ bị tổn thương nhất trước tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay. Thông qua việc áp dụng công nghệ AI, dự án sẽ cung cấp các giải pháp sáng tạo để theo dõi, dự báo và giảm thiểu mức độ ô nhiễm không khí, từ đó giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ em và cải thiện môi trường học tập.

Trẻ em là nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất trước tình trạng ô nhiễm không khí. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho trẻ em, bao gồm cả các bệnh về đường hô hấp và các vấn đề phát triển trí não. Vì vậy, việc triển khai dự án này là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe của trẻ em và đảm bảo môi trường học tập an toàn cho các em.

Dự án của UNICEF sẽ tập trung vào việc phát triển và áp dụng các công nghệ mới để theo dõi và giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các trường học. Thông qua việc sử dụng AI, dự án sẽ có thể dự báo mức độ ô nhiễm không khí và cung cấp các cảnh báo sớm cho các trường học, giúp các em tránh tiếp xúc với không khí ô nhiễm. Đồng thời, dự án cũng sẽ cung cấp các giải pháp để giảm thiểu ô nhiễm không khí, chẳng hạn như việc trồng cây xanh và cải thiện hệ thống thông gió tại các trường học.

Trước tình trạng ô nhiễm không khí đang ngày càng nghiêm trọng, việc triển khai dự án này là một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ em và đảm bảo môi trường học tập an toàn cho các em. Thông qua việc áp dụng công nghệ AI, dự án sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe của trẻ em, từ đó giúp các em phát triển khỏe mạnh và toàn diện.

Một nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí não của trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn thai kỳ và 5 năm đầu đời. Nghiên cứu này đã theo dõi hơn 200 bà mẹ sống ở thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ lên 7 tuổi. Kết quả cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này.

Các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường mà còn có mặt ngay trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ. Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Mức giảm 4-5 điểm IQ có thể nghe qua tưởng chừng nhỏ, nhưng trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai.

Ô nhiễm không khí là một vấn đề nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ em. Điều quan trọng là mức IQ này không cố định. Nếu biết cách can thiệp kịp thời – như cải thiện môi trường sống, tăng tương tác ngôn ngữ, dinh dưỡng hợp lý, khuyến khích vận động – trẻ vẫn có thể phát triển tốt về nhận thức.

Cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp thiết thực để bảo vệ con trẻ, chẳng hạn như hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Tóm lại, để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ, cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp cụ thể để kiểm soát ô nhiễm không khí, bảo vệ môi trường sống cho trẻ em.

Các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu thêm thông tin về cách bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm không khí tại Đại học Columbia hoặc các tổ chức y tế uy tín khác.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang ở mức báo động, với thành phố này được ghi nhận là nơi có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung vào ngày 8 tháng 8 năm 2025. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới. Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất.

Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi. Các chuyên gia cũng lưu ý rằng tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân mà còn tác động tiêu cực đến môi trường và nền kinh tế của thành phố.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên. Việc nâng cao ý thức của người dân về tác động của ô nhiễm không khí và các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực của tình trạng ô nhiễm không khí tại Kinshasa.