Đẩy mạnh đầu tư công đang trở thành một trong những lực đẩy quan trọng để đạt được các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Chính phủ đã đặt mục tiêu giải ngân lên tới cả triệu tỷ đồng cho các dự án đầu tư công trong năm 2025. Tuy nhiên, tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công kéo dài tại nhiều dự án trọng điểm đã khiến các địa phương phải đưa ra các biện pháp mạnh mẽ để đẩy nhanh tiến độ.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau đã yêu cầu các chủ đầu tư phải giải ngân đạt 80% kế hoạch vốn trước cuối năm 2025, nếu không sẽ bị xem xét kỷ luật. Tương tự, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân TP.HCM cũng giao chỉ tiêu đảm bảo giải ngân 30% vốn đầu tư công trở lên vào cuối quý II. Những nỗ lực này đã góp phần giúp giải ngân đầu tư công tăng ấn tượng 40% trong nửa đầu năm nay.

Sự cải thiện trong thủ tục hành chính là một trong những nguyên nhân quan trọng giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án. Không chỉ các dự án cấp tỉnh, các dự án quy mô quốc gia như sân bay Long Thành, đường vành đai Hà Nội và TP.HCM, tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng cũng được đẩy nhanh tiến độ, với thời gian khởi công và hoàn thành được rút ngắn tới 3 năm.

Quốc hội đã thông qua các biện pháp cho phép chính quyền địa phương phê duyệt các dự án quy mô lớn, giúp bộ máy hành chính cả ở trung ương lẫn địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt. Đồng thời, quy trình phê duyệt cho các dự án công đang được tinh giản và Chính phủ đang tích cực thúc đẩy mô hình đối tác công – tư.

Việc sáp nhập 63 Kho bạc Nhà nước cấp tỉnh thành 20 Kho bạc Nhà nước cấp khu vực cũng giúp giảm đầu mối của hệ thống Kho bạc với doanh nghiệp, rút ngắn thời gian giải ngân xuống còn 1-3 ngày.

Kế hoạch đầu tư công năm 2025 dự kiến ở mức hơn 790.000 tỷ đồng, với mục tiêu giải ngân lên tới 825.900 tỷ đồng, tăng 21% so với kế hoạch năm 2024. Để đạt mức tăng trưởng 8% trở lên, 6 tháng cuối năm, cần tăng trưởng 8,4-8,5%, một mức tăng trưởng cao trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều thách thức.

Việt Nam đang ở vị thế thuận lợi để duy trì đà giải ngân mạnh mẽ cho đầu tư hạ tầng. Tuy nhiên, để có nguồn lực cho đầu tư công, Chính phủ có thể phải tăng cường vay nợ, và việc vay nợ có thể làm tăng lãi suất thị trường, khiến doanh nghiệp khó tiếp cận vốn hơn. Do đó, việc quản lý vốn vay hiệu quả để tránh tạo gánh nặng lên ngân sách nhà nước là rất quan trọng.

Việc đẩy mạnh đầu tư công của Chính phủ tạo ra cơ hội vàng cho khối tư nhân, không chỉ thông qua việc trực tiếp tham gia dự án mà còn gián tiếp hưởng lợi từ sự phát triển chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, cơ hội đầu tư vào các cổ phiếu niêm yết liên quan đến đầu tư công vẫn còn hạn chế, và các doanh nghiệp hạ tầng niêm yết thường gặp hạn chế về quản trị doanh nghiệp và năng lực tài chính.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để đầu tư công thực sự trở thành động lực phát triển, cần có một hệ thống toàn diện bao gồm pháp luật, thể chế, quy trình, công cụ quản lý và năng lực thực thi. Các nước phát triển thường có hệ thống trách nhiệm cá nhân rất cao, gắn liền với hiệu quả công việc và kết quả dự án.

Khu vực kinh tế nhà nước (KTNN) đang đóng vai trò chủ lực trong các ngành, lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế. Không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng, an ninh lương thực, ổn định kinh tế vĩ mô và bảo vệ chủ quyền quốc gia, KTNN còn là lực lượng sản xuất chủ đạo, dẫn dắt và hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đang nắm giữ vai trò trụ cột trong các lĩnh vực then chốt như năng lượng, tài chính, viễn thông, khai thác tài nguyên chiến lược, phát triển hạ tầng kỹ thuật quốc gia.

Các DNNN không chỉ là lực lượng sản xuất chủ đạo mà còn là công cụ điều tiết thị trường, hỗ trợ khu vực tư nhân phát triển, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và công bằng xã hội. Tuy nhiên, thực tế những năm qua, khu vực DNNN cũng bộc lộ nhiều bất cập. Chỉ số ICOR trung bình của DNNN ở mức 6,1, cao hơn nhiều so với khu vực tư nhân và doanh nghiệp FDI. Nhiều dự án do DNNN làm chủ đầu tư vẫn xảy ra tình trạng chậm tiến độ, đội vốn, hiệu quả thấp, gây lãng phí nguồn lực.

Về quản trị doanh nghiệp, nhiều DNNN vẫn duy trì mô hình quản lý mang tính hành chính, chưa ứng dụng đầy đủ thông lệ quản trị tiên tiến; chuyển đổi số còn chậm, dữ liệu phân tán. Từ Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX (năm 2001) về tiếp tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN, đến Nghị quyết số 12-NQ/TW (năm 2017), Đảng ta luôn nhất quán quan điểm: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế; DNNN phải trở thành lực lượng vật chất quan trọng, dẫn dắt và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác cùng phát triển.

Luật số 68/2025/QH15 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/8/2025, đã tạo hành lang pháp lý mới cho việc quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Luật này thể hiện bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương của Đảng: tăng quyền tự chủ, tăng trách nhiệm giải trình, tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước.

Để phát huy vai trò, nâng cao hiệu quả KTNN, cần tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm. Đó là hoàn thiện thể chế; đổi mới quản trị doanh nghiệp; đẩy nhanh cổ phần hóa, thoái vốn; chuyển đổi số, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; phân cấp gắn với trách nhiệm giải trình. Trong bối cảnh phát triển mới, KTNN với lực lượng nòng cốt là các DNNN vẫn giữ vai trò nền tảng trong phát triển kinh tế – xã hội.

Tuy nhiên, để khu vực này thực sự phát huy vai trò chủ đạo, không còn con đường nào khác ngoài tái cấu trúc toàn diện: vận hành theo nguyên tắc thị trường, quản trị hiện đại, minh bạch, chuyên nghiệp. Việc này đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực từ tất cả các bên liên quan, bao gồm cả DNNN, cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức xã hội.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc đổi mới quản trị doanh nghiệp và đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn là những bước đi quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN. Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số cũng là yếu tố then chốt giúp DNNN tăng cường năng lực cạnh tranh và quản trị.

Nhìn chung, việc phát huy vai trò và nâng cao hiệu quả của KTNN là một quá trình lâu dài và phức tạp, đòi hỏi sự nỗ lực và commitment từ tất cả các bên liên quan. Với những giải pháp toàn diện và quyết tâm cao, kỳ vọng rằng KTNN sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.