Ngày 10/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng các quốc gia không thể đạt được thỏa thuận thương mại song phương với Washington sẽ phải đối mặt với mức thuế từ 15% đến 20% đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Ông Trump cho biết mức thuế này sẽ áp dụng cho phần lớn các đối tác thương mại không đạt được thỏa thuận trước thời hạn 1/8.

“Tôi nghĩ mức thuế sẽ rơi vào khoảng 15% đến 20%, có lẽ là một trong hai con số đó”, ông Trump nói với các phóng viên tại một buổi họp báo. Mức thuế mà ông Trump đề cập cao hơn nhiều so với mức 10% mà ông công bố hồi tháng 4. Tuần trước, ông tuyên bố rằng Mỹ sẽ áp thuế đơn giản và trực tiếp từ 15% đến 50% đối với các quốc gia không có quan hệ tốt với Mỹ.

Chính quyền ông Trump sẽ sớm thông báo cho khoảng 200 quốc gia về mức thuế mới, mà ông gọi là “thuế thế giới”. Ông Trump đã công bố mức thuế lên tới 50% đối với một số quốc gia, bao gồm cả Brazil, nếu những nước đó không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ. Các tuyên bố gần đây của ông Trump đã khiến nhiều quốc gia gấp rút bước vào các cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm mức thuế thấp hơn.

Ấn Độ, Pakistan, Canada và Thái Lan là một số quốc gia đang đàm phán với Mỹ để đạt được thỏa thuận thương mại. Chỉ một ngày trước, ông Trump đã đạt được một thỏa thuận thương mại quy mô lớn với Liên minh châu Âu (EU), bao gồm mức thuế 15% đối với phần lớn hàng hóa EU, 600 tỷ USD đầu tư từ các công ty châu Âu vào Mỹ, và 750 tỷ USD mua năng lượng từ Mỹ trong 3 năm tới.

Thỏa thuận với EU diễn ra sau khi Mỹ đạt được thỏa thuận 550 tỷ USD với Nhật Bản hồi tuần trước, cùng các thỏa thuận nhỏ hơn với Anh, Indonesia. Một số cuộc đàm phán khác vẫn đang tiếp diễn, bao gồm với Ấn Độ. Ông Trump nhiều lần bày tỏ quan điểm theo đuổi một hệ thống thuế quan rõ ràng, thay vì các đàm phán phức tạp với từng quốc gia.

“Chúng tôi sẽ đặt ra một mức thuế cho phần còn lại của thế giới. Và đó là số tiền họ sẽ phải trả nếu muốn làm ăn với Mỹ”, ông nhấn mạnh. Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết đàm phán thương mại với Mỹ đang bước vào giai đoạn căng thẳng. Ông thừa nhận rằng Canada vẫn đang hy vọng đạt được một mức thuế thấp hơn con số 35% mà ông Trump đã công bố đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen dự kiến sẽ có cuộc gặp quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Scotland vào ngày 27/7. Cuộc gặp mặt này diễn ra trong bối cảnh nhiều kỳ vọng được đặt vào khả năng hai bên đạt được một thỏa thuận khung về thương mại trong cuối tuần này.

อย่างไรก็ตาม, ông Trump tỏ ra thận trọng khi đánh giá về triển vọng đạt được thỏa thuận thương mại với châu Âu. Ông cho biết khả năng đạt được thỏa thuận chỉ khoảng 50% hoặc có thể thấp hơn. Theo ông, đây là một thỏa thuận lớn và Liên minh châu Âu (EU) có khả năng đạt được điều đó.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và châu Âu trong vài tháng qua đã khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng. Tuy nhiên, nếu một thỏa thuận thương mại được hoàn thiện, nhiều nhà đầu tư có thể sẽ quay lại thị trường. Một số nguồn tin từ các quan chức và nhà ngoại giao cho biết thỏa thuận có thể bao gồm giảm thuế nhập khẩu về 15% đối với tất cả hàng hóa EU vào Mỹ, trong khi thuế với nhôm và thép sẽ là 50%.

Sự lạc quan của nhà đầu tư khi căng thẳng thương mại hạ nhiệt đã giúp thị trường chứng khoán Mỹ liên tiếp lập đỉnh trong tháng này. Tuy nhiên, hiện tại, các nhà đầu tư vẫn đang quan sát tình hình khi hạn chót 1/8 đang đến gần, khi các nước không đạt thỏa thuận thương mại với Mỹ sẽ bị áp mức thuế mới.

Hiện tại, EU đang chịu thuế 10% với toàn bộ hàng hóa vào Mỹ, trong khi thuế với nhôm và thép là 50%, xe hơi và phụ tùng xe hơi là 25%. Các loại thuế của Mỹ hiện tác động đến 380 tỷ euro (420 tỷ USD) hàng hóa châu Âu, tương đương khoảng 70% hàng xuất khẩu của khu vực này.

Hy vọng về một thỏa thuận với châu Âu tăng lên sau khi ông Trump thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Nhật Bản hồi đầu tuần. Dự báo thỏa thuận với châu Âu cũng có thể giảm thuế xe hơi về 15%, và mức thuế đối ứng mới có thể về 15% với toàn bộ hàng hóa châu Âu.

Trong bối cảnh hiện nay, các thỏa thuận thương mại quốc tế đang trở thành tâm điểm chú ý hơn bao giờ hết. Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục đe dọa các quốc gia bằng việc áp thuế quan cao hơn cho đến khi họ đồng ý ký kết các thỏa thuận mới với Mỹ. Điều này đặt ra câu hỏi về quá trình đàm phán các thỏa thuận thương mại giữa các quốc gia và liệu những hành động mạnh mẽ của ông Trump có làm thay đổi cách thức tiến hành các cuộc đàm phán hay không.

Jason Langrish, một nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Canada, cho biết rằng những lời đe dọa áp thuế của ông Trump đã làm xấu đi bầu không khí trong phòng đàm phán. Ông giải thích rằng gần đây, trong thời kỳ chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa bản địa đang gia tăng, các thỏa thuận thương mại đã trở nên mang tính phòng thủ và buộc tội nhiều hơn. Điều này trái ngược với cách thức các thỏa thuận như vậy được đạt được trước đây, khi các cuộc đàm phán thương mại thường mang tính tích cực vì bạn đang nâng cấp một thỏa thuận vốn đã có hiệu quả giữa hai quốc gia.

Một cựu đàm phán viên thương mại khác, Karl Falkenberg, người đã nhiều năm làm đại diện cho EU trong các cuộc đàm phán, nói rằng ông Trump ‘không chấp nhận luật chơi’. Ông không có ý khen ngợi, nhưng ông Trump chắc chắn sẽ coi đó là một lời khen. Falkenberg và Langrish đều có kinh nghiệm trong việc đàm phán các thỏa thuận thương mại phức tạp, bao gồm cả thỏa thuận giữa Canada và EU, cũng như giữa Canada và Ấn Độ.

Quá trình đàm phán thương mại thường bắt đầu với việc mỗi bên chỉ định một trưởng đoàn đàm phán. Các nhóm được bố trí cho mỗi bàn đàm phán, có thể bao gồm các vấn đề như thuế quan, quy định, và mua sắm chính phủ. Mỗi bàn đàm phán sẽ có một thành viên phụ trách riêng. Ông Langrish nói rằng sau đó, ‘cuộc đua bắt đầu’, lưu ý rằng các thỏa thuận thường mất nhiều năm để hoàn tất.

Đối với ông Falkenberg, một ngày làm việc điển hình trong các cuộc đàm phán gồm một phiên vào buổi sáng và một phiên vào buổi chiều, nhưng ông cho biết đã từng ‘rời văn phòng lúc 5 giờ sáng’. Mặc dù các bộ phim chính trị truyền hình thường phóng đại các xung đột trong đàm phán, nhưng hầu hết những người trong ngành đều nói rằng công việc thực sự diễn ra âm thầm, trong nhiều giờ thương lượng chiến lược, cả cho và nhận.

Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ, cho biết rằng yếu tố quan trọng nhất trong đàm phán là sự tin tưởng. Bà nói rằng bạn sẽ không bao giờ có được 100% sự tin tưởng, bởi vì mỗi bên đều có các mục tiêu quốc gia riêng. Nhưng nếu bạn cảm thấy có thể chia sẻ không chính thức các đề xuất với phía bên kia, và điều đó sẽ không bị rò rỉ ra báo chí hay lan truyền đến các bên liên quan, thì sẽ dễ dàng hơn để đi đến một kết thúc thành công.

Trong khi các yếu tố nội bộ trong phòng đàm phán có vai trò quan trọng, thì những gì đang diễn ra bên ngoài thế giới mới chính là thứ có thể quyết định sự thành – bại của một thỏa thuận. Ông Langrish chỉ ra rằng có những người phản đối một thỏa thuận được ký kết, chẳng hạn như một lĩnh vực kinh tế có thể bị ảnh hưởng tiêu cực, hoặc phe đối lập chính trị trong nước.

Bà Cutler nói thêm rằng điều khiến các nhóm đàm phán của Mỹ gặp khó khăn chính là việc ông Trump muốn họ ký kết các thỏa thuận mới với hầu hết các quốc gia trong một khoảng thời gian rất ngắn. Lời khuyên của bà Cutler dành cho Tổng thống Donald Trump và những người thân cận ông là hãy ngưng sử dụng mạng xã hội, vì việc quá công khai một cuộc đàm phán có thể gây ảnh hưởng đến tiến trình.

Trong khi đó, khi thuế quan của Mỹ dường như liên tục tăng giảm một cách khó hiểu, giới luật sư thương mại trên toàn thế giới đang rất được săn đón. Việc hiểu rõ các quy định và luật lệ thương mại quốc tế đang trở thành một yếu tố quan trọng trong việc đàm phán các thỏa thuận thương mại thành công.

Thông qua việc tìm hiểu về quá trình đàm phán thương mại và những thách thức mà các nhà đàm phán đang đối mặt, có thể thấy rằng việc xây dựng một thỏa thuận thương mại quốc tế đòi hỏi sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ sự tin tưởng và tôn trọng giữa các bên đến sự hiểu biết về các quy định và luật lệ thương mại quốc tế.

Trong một diễn biến mới, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Philippines vào ngày 22-7, sau cuộc gặp gỡ với Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. tại Nhà Trắng. Thỏa thuận này cho phép Mỹ áp mức thuế quan 19% đối với hàng hóa từ Philippines, giảm nhẹ từ mức 20% như dự kiến ban đầu. Đổi lại, Philippines sẽ mở cửa thị trường và áp thuế 0% đối với hàng hóa Mỹ.

Tổng thống Marcos Jr. đánh giá cao thành tựu này, cho rằng mức giảm 1% có vẻ nhỏ nhưng thực sự là một thành công đáng kể trong bối cảnh hiện nay. Các nhà phân tích nhận định rằng thỏa thuận này mang lại sự chắc chắn hơn trong thương mại cho Philippines, một đồng minh lâu đời của Mỹ tại Thái Bình Dương.

Trước đó, Mỹ cũng đã đạt được thỏa thuận tương tự với Indonesia, với mức thuế quan 19% cho hàng hóa Indonesia. Tổng thống Trump tự hào tuyên bố rằng thỏa thuận này cho phép Mỹ bảo vệ hoạt động sản xuất trong nước trong khi vẫn có được quyền tiếp cận thị trường rộng lớn.

Tuy nhiên, thỏa thuận đột phá nhất là với Nhật Bản, khi Tokyo sẽ đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ và Mỹ sẽ nhận được 90% lợi nhuận. Nhật Bản sẽ trả thuế đối ứng với mức 15%. Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) vừa hạ dự báo tăng trưởng cho các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á – Thái Bình Dương, còn 4,7% năm 2025 và 4,6% năm 2026.

ADB cảnh báo triển vọng khu vực có thể xấu đi nếu căng thẳng thương mại và thuế quan leo thang. Cuộc đàm phán thương mại giữa các nước đang diễn ra gấp rút trước thời hạn 1-8. Thái Lan hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận với Mỹ về giảm mức thuế quan 36% trước thời hạn này.

Các nước châu Á khác đang lo ngại về áp lực cạnh tranh khi mà hạn chót ngày 1-8 để áp thuế quan cao hơn đang đến gần. Hàn Quốc và Đài Loan đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng. Trong bối cảnh này, các bên đang nỗ lực đạt được thỏa thuận thương mại để giảm thiểu tác động tiêu cực đến kinh tế.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã lên tiếng bác bỏ những đồn đoán về việc ông sẽ từ chức sau thất bại của liên minh cầm quyền trong cuộc bầu cử Thượng viện gần đây. Trong một cuộc họp báo diễn ra vào ngày 23/7, ông Ishiba khẳng định rằng những thông tin trên phương tiện truyền thông cho rằng ông đã quyết định từ chức là “hoàn toàn vô căn cứ”.

Ông Ishiba nhấn mạnh rằng ông sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của mình với tư cách là Thủ tướng Nhật Bản và không có kế hoạch từ chức. Những đồn đoán về việc ông Ishiba từ chức xuất hiện sau khi liên minh cầm quyền của ông thất bại trong cuộc bầu cử Thượng viện gần đây. Tuy nhiên, ông Ishiba đã bác bỏ những đồn đoán này và khẳng định rằng ông sẽ tiếp tục dẫn dắt đất nước.

Thủ tướng Ishiba cũng bày tỏ sự thất vọng về kết quả của cuộc bầu cử Thượng viện, nhưng ông cũng nhấn mạnh rằng ông sẽ tiếp tục làm việc để cải thiện tình hình và thực hiện các chính sách cần thiết cho đất nước. Ông Ishiba đã gặp gỡ các thành viên của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và thảo luận về kết quả của cuộc bầu cử Thượng viện.

Trước đó, một số phương tiện truyền thông đã đưa tin rằng ông Ishiba có kế hoạch từ chức sau thất bại của liên minh cầm quyền trong cuộc bầu cử Thượng viện. Tuy nhiên, ông Ishiba đã bác bỏ những thông tin này và khẳng định rằng ông sẽ tiếp tục làm việc với tư cách là Thủ tướng Nhật Bản. Ông Ishiba cũng nhấn mạnh rằng ông sẽ tiếp tục thực hiện các chính sách cần thiết cho đất nước.

Cuộc bầu cử Thượng viện gần đây đã gây ra nhiều bất ngờ khi liên minh cầm quyền của Thủ tướng Ishiba thất bại trong việc giành được số ghế như mong đợi. Kết quả này đã gây ra nhiều đồn đoán về tương lai của ông Ishiba với tư cách là Thủ tướng Nhật Bản. Tuy nhiên, ông Ishiba đã khẳng định rằng ông sẽ tiếp tục dẫn dắt đất nước và thực hiện các chính sách cần thiết cho Nhật Bản.