Thành phố Cần Thơ, với cộng đồng đồng bào Khmer đông đảo, đang nổi lên như một điểm sáng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Khmer thông qua các câu lạc bộ văn hóa – văn nghệ. Những câu lạc bộ này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa mà còn mở ra hướng đi mới cho phát triển du lịch bền vững tại địa phương.

Các câu lạc bộ văn hóa – văn nghệ tại Cần Thơ hiện đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn trải nghiệm văn hóa phong phú và đa dạng của dân tộc Khmer. Tại một buổi sinh hoạt điển hình của các câu lạc bộ này, du khách có thể tận hưởng không khí sôi nổi với sự hòa quyện của âm thanh từ dàn nhạc ngũ âm, tiếng trống Chhay-dăm, và giai điệu dân gian Khmer sâu lắng. Âm thanh của tiếng quết cốm dẹp cũng tạo nên một dấu ấn đặc biệt, góp phần vẽ nên một bức tranh sinh động và hấp dẫn về văn hóa Khmer.

Nhiều thành viên tham gia vào các câu lạc bộ văn hóa – văn nghệ cho biết rằng việc tham gia vào các hoạt động này đã giúp họ hiểu và yêu quý văn hóa dân tộc mình hơn. Họ cảm thấy tự tin hơn khi biểu diễn và có cơ hội kết nối với bạn bè từ các vùng miền khác nhau. Ông Lý Sim, chủ nhiệm một câu lạc bộ, chia sẻ rằng mục tiêu của họ không chỉ là tổ chức biểu diễn phục vụ lễ hội và du khách mà còn mong muốn truyền nghề cho thế hệ trẻ, nhằm giữ gìn “hồn cốt” văn hóa của dân tộc.

Trước nguy cơ mai một của nhiều loại hình văn hóa truyền thống, Dự án “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” đã được triển khai. Dự án này hỗ trợ thành lập nhiều câu lạc bộ văn hóa – văn nghệ, tổ chức trình diễn trang phục truyền thống và nghề quết cốm dẹp của đồng bào Khmer tại xã Thuận Hòa. Với gần 30 thành viên, các câu lạc bộ này đang tích cực tham gia vào việc bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa truyền thống.

Bên cạnh việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, ngành chức năng tại Cần Thơ cũng đang kết hợp phát triển du lịch cộng đồng. Các làng nghề truyền thống như đan đát, cốm dẹp, và nhạc ngũ âm được khuyến khích phát triển, không chỉ phục vụ du khách mà còn tạo ra nguồn thu nhập bổ sung cho người dân địa phương.

Ông Lưu Thanh Hùng, Trưởng Đoàn Nghệ thuật Khmer, cho biết rằng Đoàn Nghệ thuật hỗ trợ và truyền dạy nghệ thuật cho các câu lạc bộ văn hóa – văn nghệ tại các xã, phường. Những câu lạc bộ này không chỉ góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa Khmer mà còn là điểm nhấn quan trọng thu hút du khách trong hành trình khám phá văn hóa đa sắc của vùng đất Nam Bộ.

Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang âm thầm gìn giữ âm sắc truyền thống từ nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh Tâm đã dành cả cuộc đời mình để nghiên cứu, biểu diễn và truyền dạy nhạc ngũ âm cho các thế hệ trẻ.

Được sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, anh Tâm đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc từ nhỏ. Bà và cha anh từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer trước đây, và anh đã mê mẩn các loại nhạc truyền thống dân tộc từ bé. Những âm thanh ấy đã in sâu vào ký ức của anh, và anh đã ao ước được chơi một lần.

Năm lên 11 tuổi, khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, thì Tâm đã được tiếp xúc với dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Với tình yêu sâu sắc, chỉ trong một thời gian ngắn, anh Tâm đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương, đồng thời được theo đoàn đi biểu diễn khắp nơi mỗi khi có lễ hội.

Theo anh Tâm, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer.

Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia.

Không chỉ dừng lại ở việc truyền dạy, anh Tâm còn nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ. Dù gặp không ít khó khăn do không có sách vở hay thầy chỉ dẫn, nhưng bằng sự tâm huyết, tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh Tâm đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống và anh đã bán được nhiều nhạc cụ do anh tự làm cho các đội nhạc ngũ âm trong địa phương.

Giữa nhịp sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer.