Những vướng mắc trong kinh doanh xuất khẩu gạo
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có ý kiến góp ý vào Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo và Nghị định 01/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 107/2018/NĐ-CP (Dự thảo). VCCI nhấn mạnh rằng việc sửa đổi các quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo cần quán triệt tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.
Theo VCCI, Nghị quyết 68-NQ/TW yêu cầu giảm thiểu sự can thiệp hành chính, xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm” và loại bỏ các rào cản tiếp cận thị trường nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh thông thoáng, dễ tuân thủ và chi phí thấp. Do đó, việc sửa đổi các quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo cần bảo đảm tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi, cạnh tranh theo cơ chế thị trường và hạn chế tối đa chi phí tuân thủ không cần thiết cho doanh nghiệp.
Đề xuất bỏ quy định “thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa”
VCCI cho rằng quy định “thương nhân xuất khẩu gạo phải sở hữu kho chứa thóc, gạo” tại Điều 1.1 Dự thảo (sửa đổi Điều 4.2 Nghị định 107/2018/NĐ-CP) là không cần thiết. Việc doanh nghiệp sở hữu hay thuê kho đều có thể đáp ứng mục tiêu quản lý của cơ quan Nhà nước.
Quy định yêu cầu doanh nghiệp phải sở hữu kho sẽ làm tăng chi phí gia nhập thị trường, nhất là với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc buộc phải đầu tư xây dựng hoặc mua kho chứa đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn, gây khó khăn cho các doanh nghiệp mới tham gia thị trường. Điều này không chỉ làm giảm tính cạnh tranh mà còn ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân và sự bền vững của chuỗi giá trị ngành lúa gạo.
Cần bỏ quy định “thương nhân mới phải dự trữ 1.250 tấn gạo sau 45 ngày cấp phép”
Đối với quy định dự trữ tối thiểu với thương nhân mới, cụ thể tại Điều 1.7 Dự thảo (sửa đổi Điều 12 Nghị định 107/2018/NĐ-CP) quy định thương nhân mới phải đảm bảo dự trữ tối thiểu 1.250 tấn gạo sau 45 ngày được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, và duy trì cho đến khi có thành tích xuất khẩu gạo. VCCI cho rằng quy định này sẽ gia tăng đáng kể điều kiện gia nhập thị trường với các doanh nghiệp mới.
“Trong giai đoạn chưa ký được hợp đồng xuất khẩu, yêu cầu phải nhập và dự trữ một lượng lớn gạo sẽ khiến doanh nghiệp phải huy động vốn lớn, chịu chi phí lưu kho, bảo quản, từ đó gia tăng chi phí không cần thiết,” VCCI phân tích.
VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định bắt buộc thương nhân phải sở hữu kho chứa và quy định dự trữ tối thiểu với thương nhân mới.
Giảm thiểu sự can thiệp hành chính
VCCI cũng đề xuất xem xét lại quy định cấm ủy thác xuất khẩu tại Điều 1.1 Nghị định 01/2025/NĐ-CP. Quy định này làm giảm cơ hội kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có năng lực sản xuất gạo đạt tiêu chuẩn nhưng chưa đáp ứng điều kiện xin cấp phép.
“Quy định này gây ảnh hưởng đến xuất khẩu gạo Việt Nam và khiến nhiều doanh nghiệp có nguy cơ đóng cửa,” VCCI phản ánh.